Devletin, kamu kuruluşları ve hizmetler hariç esas geliri, vatandaşından topladığı vergilerdir. Vatandaşı için yapılması gereken asli hizmet ve olanaklar dışında bir de yaşanması muhtemel olağanüstü durumlarda kriz yönetimini sağlayabilmek, kolay atlatılmasını daha doğrusu yaşanması olası olan mağduriyetlerin hemen karşılanabilmesi için de kullanılır.
Bu amaçla ülkemizde tamı tamamına”532 çeşit vergi ödüyoruz”
Emlak vergisi, özel iletişim vergisi, iletişim vergisi, veraset intikal vergisi, damga vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, gelir vergisi geçici vergi, gelir geçici vergi, kurum geçici vergi, sigorta muameleleri vergisi, gelir götürü ticari kazanç, gelir götürü serbest meslek kazancı, gelir götürü ücreti, her türlü ispirtolar ve füzel yağından alınan ek vergi, dağıtılmayan kar stopajı vs…
İlk dönemler geçici olarak toplanan bazı vergiler örneğin; 1999 Marmara depremi sonrası, alınmaya başlanan deprem vergisi sonrasında alınan özel iletişim vergisi, 2004 yılında kalıcı hale getirilen vergilerden.
Vergiler uzun zamandır aklımda olan ve merak ettiğim bir konuydu. Hangi vergiler alınıyor, kaç tane var, diğer ülkelerde hangi hizmetler karşılığı; hangi hizmetten hangi oranlarda alınıyor. Örneğin; Almanya ‘da 40 çeşit vergi var. Elbette çeşitle ilgili değil, nelerden hangi oranda vergi alındığı çok önemli…
Okuyunca göreceksiniz ki, alınan vergilerle ilgili bizdeki olaya çok benzeyen bir teori bile var
Maliye Teorisi şöyledir:
Teoriyi Peacook ve Wiseman adlı iki İngiliz maliyeci, 1. ve 2. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında kamuda yapılan harcamaları araştırmışlar. Bu harcamaların savaş ve bunalımla birlikte daha da arttığını, bununla birlikte de alınan vergilerin bu doğrultuda arttırıldığını, işin ilginç yanı ise olağanüstü koşullar bitmesine rağmen alınan bu vergilerin alınmaya devam edilerek kalıcı hale geldiğini tespit etmişler.
Hükümetlerin yaşanan olağanüstü olayları gerekçe göstererek, geçici başlattıkları vergileri daha sonrasında kalıcı hale getirmelerinin aslında alışkanlık haline geldiğini belirterek teorileştirmişler.
Tanıdık geldi değil mi?
Yazının başında bahsettiğim deprem vergisi. Hatırlayanlar ya da araştırarak öğrenenler mutlaka vardır. Depremin üzerinden 23 yıl geçti ve ilk başta sadece 1 yıllığına toplanmasına karar verilen vergi, sonrasında kalıcı hale getirildi.
Ek Taşıt Vergisi ardından otomobile yeni vergi, içkiye asgari vergi, taşıt vergileri, harçlar, emlak vergisi, çöp vergisi, cezalar ve daha birçok vergi eklendi ve eklenmeye devam ediyor.
Bunları yazarken aklıma şu fıkra geldi.
‘‘Padişahlardan biri, yeni vergiler koyduğunda ya da mevcut vergileri artırdığında, sadrazama;
– Git bakalım, halkın arasında bir dolaş. Vergilere alışmışlar mı? dermiş.
Sadrazam da, halkın arasında dolaştıktan sona padişaha;
– Padişahım, halkın suratı biraz asık, canı da sıkılmış durumda ama işlerine devam ediyorlar…
Dediğinde padişah da şu şekilde yorum yaparmış.
– Tamam, demek ki sorun yok. Alışırlar alışırlar…
Bir süre sonra yine vergiler artırıldığında, padişahın talimatı üzerine sadrazam halkın arasında dolaşır ve izlenimlerini aktarırmış;
– Padişahım, bu kez suratları çok asık. Merhaba desen, yüzüne dik dik bakıyorlar. Sonra her an kavga edecek gibiler. Suratlarından düşen bin parça. Galiba bu kez vergileri çok artırdık.
– Yok yok. Merak etme sen. Önemli bir şey gözükmüyor. Alışırlar, alışırlar…
Bu böyle devam etmiş gitmiş.
Günlerden bir gün, yine yeni vergiler getirildiğinde, sadrazam halkın arasına karışmış, dolaşıp geldiğinde şaşkın bir vaziyetteymiş.
– Padişahım hiç sormayın. Bu kez kafam karmakarışık. Çünkü hiçbir şey anlamadım. Herkes çok neşeli, gülüyor hatta sokaklarda dans ediyorlar, oynuyorlar…
‘Aman’ demiş padişah.
– Eğer halk dans etmeye ve oynamaya başladıysa, demek ki durum çok kötü. Hiçbir şeyi umursamıyorlar demektir. Galiba vergileri çok artırdık. Hemen vergileri indirelim. Yoksa perişan oluruz…’’
Yeni bir yıla girdik. Daha yeni yıl sevincini yaşayamamışken üst üste gelen zamlar bende keyif falan bırakmadı. Yakında vergilerde de arka arkaya artışlar yaşamaya başlayacağımız belli…
Yapılan zamlar sonrası vergi artışlarına bile gerek kalmadan, halk oynamaya başlayacak. Zaten asgari ücrete yapılan %50 zam daha alınmadan, eridi gitti bile…
Benden söylemesi…
