Elazığ’ın Keban ilçesinde yapılan Keban Barajı’nın hizmete girmesinin üzerinden 55 yıl geçti.
Türkiye’nin en büyük, dünyanın ise sayılı barajları arasında olan Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nin proje çalışmalarına 1963 yılında start verildi.
Proje hazırlandıktan sonra 8 Ocak 1965 yılında inşaat ihalesi yapılan baraj için aynı yılın mayıs ayında, baraj alanına gidecek yol, baraj yapılmadan önce nehir yatağını değiştirecek derivasyon tünelleri gibi yan unsurların inşaatına başlandı. Barajın temeli ise 12 Haziran 1966 yılında dönemin Başbakanı, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından atıldı.
“ELEKTRİĞİN KEBAN’A VE ELÂZIĞ’A NELER GETİREBİLECEĞİNİ GÖRECEKSİNİZ”
Süleyman Demirel temel atma töreninde yaptığı konuşmada; “Uzayıp giden hava hatları hikâye değildir. Bugün burada Fırat nehrinin verme imkânı bulunan elektriğin ancak beste birini alıyoruz. Bu inşaat tamamlanmadan, bu kadar daha elektrik verecek ikinci bir inşaata geçilmesi lâzımdır. O tamamlanmadan üçüncü bir inşaata geçilmesi lâzımdır ve bütün bu arada da Dicle ile Fırat arasında kalan 10 milyon dönüm araziyi sulayacak tesislerin düşünülmesi, bu tesislerin suya kavuşturulması lazımdır. Bu topraklarda bugün yalnız 500.000. insan yaşıyor; bunlar 5 milyon insan yaşatacak kadar geniş ve münbit topraklardır. Görülüyor ki Keban barajı bir başlangıçtır. Bununla da kalmıyor. Aslında elektrik sanayinin temelidir. Elektrik varsa, sanayi olur; yoksa sanayiinin olmasına imkan yok tur. Elektriğin Keban’a ve Elâzığ’a neler getirebileceğini Elâzığlılar çok yakın zamanda göreceksiniz; tahmin ve tahayyül edemeyeceğiniz kadar medeniyetçilik müesseseleri ayağınıza gelecektir. Bu itibarla uzanıp giden hattı havailere mi bakacağız şeklindeki bir endişenize iştirak etmiyorum.” ifadelerini kullanmıştı.
Baraj, proje çalışmalarının başladığı 1963 yılından tam 11 yıl sonra 27 Ağustos 1974’te deneme elektrik üretimini gerçekleştirdi. 8 tribünlü olan barajın ilk 4 tribünü 9 Eylül 1974 yılında dönemin Başbakanı merhum Bülent Ecevit tarafından hizmete açıldı. Barajın son 4 tribünü ise 1981 yılında zamanın Başbakanı Bülent Ulusu döneminde faaliyete geçirildi.
Projesinden hizmete alınışına kadar bir çok hükümet gören Keban Barajı için Elazığ, Tunceli, Erzincan, Malatya ve Sivas’ta binlerce metrekare alan kamulaştırıldı. Barajın maliyetinin bir kısmı Dünya Bankası ve farklı ülkelerden alınan hibe veya kredilerle karşılandı.
TÜRK MÜHENDİSLİĞİNİN ORTAYA KOYDUĞU İLK DEV BARAJ
Hizmete girmesinin ardından 37 yıl geçen Keban Barajı, emeği geçen herkes için bir gurur kaynağı oldu. Yapıldığı dönem ülke elektrik ihtiyacının yüzde 20’sini tek başına karşılayan baraj, 1950’lerde Hirfanlı ve Sarıyar barajlarının ardından büyük baraj inşaatı tecrübesi kazanmış olan Türk mühendisliğinin ortaya koyduğu ilk dev baraj, gururu ve yüz akı oldu.
Baraj inşaatında hayatını kaybeden Türk ve yabancı tüm işçilerin hatıraları, isimlerinin yazılı olduğu bend duvarı üstünde yapılan anıtla yaşatılıyor.
