İrfan ARSLAN
Bölgemizde yaptıkları hayvancılık ile bölge ve ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan Şavak Aşireti, son yıllarda yaylak ve kışlak konusunda sıkıntı yaşadıklarını, bunun yanında özellikle bu alanlar arasında geçiş esnasında ulaşımda, yerleştikleri bölgelerde ise üretim ve pazarlama aşamalarında çeşitli problemlerle karşılaştıkları açıklandı. Şavak-Der Başkanı Naim Doğan yaşanan sıkıntılar ile ilgili olarak gerekli girişimleri Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde yaptıklarını ve bu sorunların çözüm bulmaması durumunda çok zor durumda kalacaklarını belirtti.
Şavak-Der Başkanı Naim Doğan yaşanan sıkıntılar ve bunların çözümü konusunda yaptığı açıklamada şunları söyledi.
“Şavak Aşireti, küçükbaş damızlık mera hayvancılığı alanında bölgemizin ve ülkemizin en önemli üretici toplumlarından biridir.
Devletimizin ülke içerisindeki arz-talep dengesini sağlamak adına son yıllarda damızlık hayvan yetiştiriciliğine yönelik uygulamakta olduğu politikalara paralel olarak küçükbaş damızlık mera hayvancılığı ile uğraşan Şavaklı üyelerimizin hayvan sayısında önemli oranda artışlar olmuştur.
Buna karşılık hayvanların istifade edebilecekleri mera alanları genişletilemediği gibi mera dinlenmesi adına uygulanan kısmı kapatmalarla hayvan sayısı mera alanı dengesi tamamen bozulmuştur.
Hayvan yetiştiricisi mera alanı bulmakta büyük sıkıntılar yaşamaya başlamış, mera alanı bulabilenler de ihalelerde rekabet dolayısıyla yapılan fahiş artışlarla yeni ekonomik yük altına girmiştir.
Büyük oranda mera hayvancılığı (koyunculuk) yapan Şavaklıların en büyük sorunu kışın kışlak yazın ise yaylak sorunudur. Son yıllarda hükümetin verdiği desteklerle büyük oranda artan küçükbaş hayvan sayısına karşılık meralarda ters orantılı olarak daralma görülmektedir. Meralardaki sorun üreticileri besi hayvancılığına mecbur bırakmakta; ancak yüksek yem fiyatları ve girdiler üreticiyi zor duruma düşürmektedir. Meralar çeşitli eksik ve keyfi uygulamalar ile boş kalırken ve oradaki otlar, bitkiler kar altında kalırken, diğer tarafta üretici büyük zararlara uğramaktadır.
Mera alanları yeterli ama kullanamıyoruz
Mera konusundaki sorun ülkemizde mera alanlarının yetersiz olduğundan değildir. Meraların büyük sorun olmasında şu sebepleri sıralayabiliriz:
Mera kanunundaki eksiklik ve anlamsız sınırlamalar,
İhaleye verilebilecek olan meraların tespitinin ciddi bir şekilde yapılamaması ve tamamen köy muhtarı, il ve ilçe tarım müdürlüklerinin insiyatifine bırakılmasından dolayı suistimale açık bir hale gelmektedir(ihaleye açılacak meraların tespitinde İl tarım müdürlükleri ilçe tarım müdürlüklerine yazı yazar ve ihaleye çıkabilecek meraların listesini talep eder. İlçe tarım müdürlükleri eğer köyün muhtarı istemiyorsa köyde hayvan varlığı olmamasına rağmen listeye uygun merayı eklemez ve mera ihaleye açılmaz, boş kalır).
Yaylaların büyük bir bölümü siyasi baskı ve Valilik Genel emri ile Bayburt, Gümüşhane, Erzincan Refahiye ilçesi ile Sivas ili İmranlı ilçesi yasaklanmıştır.
Meralar ihaleye çıkarılsın
Eğer ihaleye verilecek meralar kurulacak bağımsız bir komisyon tarafından tespit edilip ihaleye açılırsa, mera sorunu ciddi bir şekilde giderilmiş olacaktır. Meranın bulunduğu köyde hayvan varlığı yok ise gerekirse mera resen ihaleye açılmalıdır. Üreticilerimizin her yıl aynı problemlerle baş başa kalmaması için ihalelerin yıllık değil üç beş yıl gibi uzun sürelerle yapılması daha sağlıklı sonuçlar ortaya çıkaracaktır.
Ayrıca diğer çözüm önerimiz yaylalar köy sınırlarının dışında tutulup hayvancılıkla uğraşanlar için bu yaylalar doğrudan bakanlığa ait yaylalar olarak bağımsız statü kazandırılması gerekir. Bunlar dikkate alınırsa, hem mera sorunu çözülmüş olur, hem hayvancılık gelişir, hem de yaylalara yakın köylerde hayvancılık olmadığı halde, yaylalar kendi köy sınırları içerinde diye hayvancılık yapanlar için sıkıntı oluşturanlar artık sıkıntı oluşturamazlar.
28 Şubat 1998’den kalma çözümden çok çözümsüzlük üreten mera kanunu yeniden gözden geçirilmeli ve günümüz şartlarına göre düzenlenmelidir.
Sorunlarımız çözümlenmeli
Sonuç olarak, Şavak toplumu belki de dünyanın en zor mesleği olan mera hayvancılığını icra ederken, kışlak ve yaylak alanların temininde, bu alanlar arasında geçiş esnasında ulaşımda, yerleştikleri bölgelerde ise üretim ve pazarlama aşamalarında çeşitli problemlerle karşılaşmaktadırlar.
Şavak toplumunun karşılaştığı sorunların çözümü noktasında çaresiz kalmakta ve yeteri kadar destek alınamamakta, şavak toplumu bürokratik yavaşlatma ve kısıtlamalarla karşı karşıya kalmakta, mezkur sorunların aşılması ve çözüme kavuşturulması amacıyla derneğimize müracaat etmektedirler.
Bu nedenle, Türkiye genelinde toplam nüfusu yüz binin üzerinde bulunan Şavak toplumunu temsil etmek amacıyla kurulmuş olan Şavak-Der olarak; bölgemizde mukim şavaklıların özellikle yaylak ve mera alanlarının hayvanların istifadesine açılması noktasında acil desteğe ihtiyaç vardır. Hali hazırda karşılaşan sorunlara çözüm üretilememesi durumunda damızlık küçükbaş hayvancılığın bitme noktasına geleceğinin bilinmesini isteriz.”
