Mucize ile ilgili 1. yazımızda, “Allah dışında kainatta var olan bütün varlıkların, olguların ve olayların birer ayet/mucize olduğu”, 2.yazımızda da “mucizelerin ilahi/tabiat kanunlarına aykırı olmadığı”, 3.yazımızda İbrahim as ile ilgili, 4.yazımızda Musa as ile ilgili mucizeleri ele almıştık.
Yunus as ile ilgili mucizeye geçmeden önce belirtmek isterim ki başta mucizeler olmak üzere hemen her konuda “israiliyat” olarak ifade edilen mitolojik unsurlar/bilgiler devreye girmiş ve ayetlerin, bağlamından/maksadından uzaklaşmasına sebep olmuştur. Muhammed as öncesi bütün nebilerle ilgili rivayetler, maalesef Tevrat kaynaklıdır. Dolayısıyla Tevrat kaynaklı rivayetler üzerinden Kur’an ayetlerini anlamaya çalışanlar hakikate ulaşamayacaklardır.
“Yunus da gönderilen elçilerdendi. Hani o dolu gemiye kaçıp sığınmıştı. Oradakilerle tartıştı ve kaybedenlerden oldu. Sonra “hut” kendisini yuttu; zira kınananlardan biriydi. Eğer tesbih edenlerden olmasaydı, dirilecekleri güne kadar hutun (balığın) karnında kalırdı. Sonunda onu, bitkin bir halde ıssız bir yere attık. Sonra da nüfusu yüz binden fazla bir halka gönderdik.” (37/139-147)
Başta şunu belirtelim ki eski Ortadoğu devletlerinin (Sümer, Akkad, Babil, Asur, Hitit, Mısır) dini ve siyasi durumu doğru bilinmeden o dönemin elçileri hakkında sağlıklı yorum yapılamaz. Bugün nasıl ki her devletin bir bayrağı varsa, O dönemde de her devleti temsil eden armalar, semboller vardı.
Yunus as, Asurlular döneminde yaşadı ve Asurluların tanrı-devlet sembolü balıktı. Dolayısıyla Kur’an, o dönemde yaşamış Yunus kıssasını anlatırken, o dönemin mitolojik dilini (sembollerini) kullanmıştır. O dönemin dili ve sembolik ifadeleri dikkate alındığında, konu gayet kolay anlaşılacaktır.
Yunus as, tıpkı İbrahim as gibi tevhit inancına sahipti. Asurluların tanrılarını ve mitolojik inançlarını ret ettiği için dışlanmış/kovulmuş, sonunda hicret etmek zorunda kalmıştı. Bir gemiyle yolcuk yaptığı esnada gemidekilerle tartışıp tanrılarına dil uzatınca, -tabir caizse- devlete karşı çıkmış oldu ve bu karşı çıkışından dolayı, onu devlet yetkililerine teslim ettirler. Yetkililer de onu gemideki karanlık bir odaya (zindanına) kapattılar.
“Oradakilerle tartıştı ve kaybedenlerden oldu. Sonra hut/balık kendisini yuttu” ifadesindeki, “yuttu” olarak çevrilen “el-tekeme” kelimesi, “kapamak, kapatmak” anlamlarına da gelmektedir. Dolayısıyla reel olarak “balık yuttu” değil, balıkla sembolize edilen Asur devlet yetkililerinin onu yakalayıp “karanlık bir odaya (zindana) kapatmış” olması demektir.
Yine, “fi batnihi” kelimesi de “karnında” anlamına geldiği gibi, “kapalı kalmak” anlamına da gelmektedir. Yani, Yunus as’ın balığın karnında değil, üzerine kapıların örtüldüğü “karanlık odada” kaldığını ifade etmektedir. Yunus nebi, zindanda kaldığı süre içerisinde Allah’ı tesbih etti, Allah’a sığındı. Sonuçta Allah onu zindandan çıkartarak özgürlüğüne kavuşturdu.
“Balık sahibi (balığı simgeleyenlerin eline düşmesinden kinaye) bir zamanlar öfkelenerek kaçmıştı. Bizim kendisini imtihan edeceğimizi düşünmemişti. Karanlıklara mahkum olunca, ‘senden başka ilah yoktur; seni tenzih ederim. Ben gerçekten kendime haksızlık ettim’ dedi. Biz de duasını kabul ettik ve kendisini üzüntüden kurtardık. İşte müminleri böyle kurtarırız.” (21/87, 88)
Özetle; bütün kıssalarda olduğu gibi bu kıssa da Tevrat (israiliyat) kaynaklı bilgiler üzerinden okunmuş ve Yunus as, fiziki olarak balığın karnına sokulmuştur. Oysa “balığın karnı” mecazi bir ifadedir. Gerçek ise, balığı simgeleyen Asur devleti tarafından zindana atılmış olmasıdır. Maalesef, Kur’an’ın dile getirdiği kıssalar ve doğal/tabii hadiseler, halk mitolojisine dönüştürülerek İlahi sistem dışına çıkartılmıştır. Bu algıdan cesaret alan tarikat çevreleri de söz konusu yola başvurarak “keramet” adı altında bütün hünerlerini (!) sergilemişlerdir.
Diğer Nebilere ait mucizelere devam edeceğiz inşallah…
Selam ve muhabbetlerimle…
